وضعیت اقتصادی کشورها با عوامل متعددی ارزیابی می‌شود و یکی از شاخص‌های کلیدی در این زمینه «شاخص تولید ناخالص داخلی» (GDP) است. بررسی تغییرات GDP، کمک می‌کند تا وضعیت اقتصادی و چالش‌ها و فرصت‌های آن کشور بهتر درک شود. تولید ناخالص داخلی بر ارزش پول یک کشور تأثیر گذاشته و این امر بر بازار فارکس از طریق عواملی چون عملکرد اقتصادی، نرخ بهره، جریان سرمایه و احساسات بازار تأثیر دارد. در این مقاله از آکادمی شمسیان به معرفی GDP و تأثیر آن بر بازار فارکس می‌پردازیم پس اگر واقعاً می‌خواهید بدانید شاخص تولید ناخالص داخلی یا GDP چیست؟ این نوشتار جذاب را تا انتها دنبال کنید.
شاخص تولید ناخالص داخلی یا GDP چیست
جی دی پی (GDP) که مخفف «Gross Domestic Product» به معنی «تولید ناخالص داخلی» است، نشان‌دهنده کل ارزش پولی کالاها و خدمات نهایی تولید شده در یک کشور طی یک دوره زمانی مشخص (عموماً یک سال) می‌باشد. کالاهای نهایی به کالاهایی گفته می‌شود که توسط مصرف‌کننده نهایی خریداری و مورد استفاده قرار می‌گیرند، در مقابل کالاهای واسطه‌ای که برای تولید کالاها یا خدمات دیگر به کار می‌روند.
به عنوان مثال، چوبی که یک نجار از چوب بُر خریداری می‌کند، کالاهای واسطه‌ای محسوب می‌شود. وقتی نجار این چوب را به صندلی تبدیل کرده و آن را به فروش می‌رساند، این صندلی به عنوان کالا نهایی در نظر گرفته می‌شود.
جی‌دی‌پی به عنوان رایج‌ترین شاخص برای اندازه‌گیری فعالیت اقتصادی شناخته می‌شود. مفهوم پایه‌ای جی دی پی نخستین بار در اواخر قرن ۱۸ میلادی مطرح شد اما در شکل امروزی آن توسط اقتصاددان آمریکایی، سایمون کوزنتس، در سال ۱۹۳۴ توسعه یافت و از آن زمان به عنوان معیاری کلیدی برای ارزیابی اقتصاد کشورها به کار رفته است.
عبارت «داخلی» در جی‌دی‌پی به این معناست که محاسبه کالاها به صورت جغرافیایی محدود است. به عبارت دیگر، تنها کالاها و خدماتی که در داخل یک کشور تولید شده‌اند، در محاسبه gdp مدنظر قرار می‌گیرند، صرف‌نظر از ملیت تولیدکننده. برای مثال، تولیدات یک کارخانه چینی مستقر در ایران، به عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی ایران محاسبه می‌شود.
پیش‌بینی GDP توسط صندوق بین‌المللی پول و گلدمن ساکس
| نام کشور | سال 2028 | سال 2075 |
| تولید ناخالص داخلی چین | ۲۷.۴ تریلیون دلار | ۵۷ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی هند | ۵.۵ تریلیون دلار | ۵۲.۵ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی آمریکا | ۳۲.۳ تریلیون دلار | ۵۱.۵ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی اندونزی | ۲ تریلیون دلار | ۱۳.۷ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی نیجریه | ۰.۹ تریلیون دلار | ۱۳.۱ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی برزیل | ۲.۷ تریلیون دلار | ۸.۷ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی آلمان | ۵ تریلیون دلار | ۸.۱ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی بریتانیا | ۴.۲ تریلیون دلار | ۷.۶ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی ژاپن | ۵.۳ تریلیون دلار | ۷.۵ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی روسیه | ۲.۲ تریلیون دلار | ۶.۹ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی فرانسه | ۳.۳ تریلیون دلار | ۶.۵ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی | ۱.۲ تریلیون دلار | ۶.۱ تریلیون دلار |
| تولید ناخالص داخلی کانادا | ۲.۶ تریلیون دلار | ۵.۲ تریلیون دلار |
انواع شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP)
شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP) به دو صورت عمده گزارش می‌شود: تولید ناخالص داخلی ظاهری و تولید ناخالص داخلی واقعی.
هر یک از این دو نوع شاخص اطلاعات متفاوتی را در مورد وضعیت اقتصادی کشور ارائه می‌دهند و بسته به هدف تحلیل، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.
تولید ناخالص داخلی ظاهری یا اسمی (Nominal GDP)
تولید ناخالص داخلی ظاهری به ارزیابی تولید اقتصادی در یک اقتصاد اشاره دارد که قیمت‌های جاری در محاسبه آن لحاظ می‌شود. در واقع، این نوع از جی‌دی‌پی تأثیر تورم یا تغییرات قیمت‌ها را حذف نمی‌کند. به عبارت دیگر اگر قیمت کالاها و خدمات در یک سال افزایش یابد، این افزایش قیمت مستقیماً به تولید ناخالص داخلی ظاهری نسبت داده می‌شود و می‌تواند باعث افزایش آمار تولید ناخالص داخلی شود، حتی اگر حجم واقعی تولید تغییر چندانی نکرده باشد.
محاسبه تولید ناخالص داخلی ظاهری شامل جمع ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولید شده در یک کشور در یک سال خاص با استفاده از قیمت‌های جاری است. این بررسی قیمت‌ها به ارز محلی یا دلار آمریکا با نرخ مبادله بازار ارز انجام می‌شود.
تولید ناخالص داخلی ظاهری برای مقایسه عملکرد اقتصادی در فصل‌های مختلف یک سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقایسه می‌تواند نشان‌دهنده روندهای کوتاه‌مدت اقتصادی باشد اما به دلیل تأثیر تورم، نمی‌تواند تصویر دقیقی از تغییرات واقعی تولید در طول زمان ارائه دهد.
تولید ناخالص داخلی واقعی (Real GDP)
تولید ناخالص داخلی واقعی معیاری است که با تعدیل اثر تورم، عدد واقعی کالاها و خدمات تولید شده توسط یک کشور را در یک سال معین منعکس می‌کند. در این نوع شاخص، قیمت‌ها برای سال خاصی ثابت نگه داشته می‌شوند. به این ترتیب، تغییرات در تولید ناخالص داخلی واقعی ناشی از تغییرات در حجم تولید است و نه صرفاً افزایش یا کاهش قیمت‌ها.
در محاسبه تولید ناخالص داخلی واقعی، از داده‌های مربوط به تولید کالاها و خدمات استفاده می‌شود، در حالی که قیمت‌ها به سال پایه (سال مرجع) ثابت می‌مانند. این روش به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا عملکرد اقتصادی را بدون تأثیرات مربوط به تورم ارزیابی کنند.
تولید ناخالص داخلی واقعی برای مقایسه عملکرد اقتصادی بین سال‌های مختلف کاربردی است. این شاخص به تحلیل‌گران امکان می‌دهد تا تعیین کنند که آیا رشد جی‌دی‌پی ناشی از افزایش واقعی تولید بوده یا افزایش قیمت‌ها.
در نهایت، تفاوت بین تولید ناخالص داخلی ظاهری و واقعی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت اقتصادی یک کشور ارائه دهد. اگر اختلاف زیادی بین این دو نوع جی‌دی‌پی وجود داشته باشد، این ممکن است نشان‌دهنده نوسانات بالای تورم در اقتصاد باشد. بنابراین آگاهی از هر دو نوع جی‌دی‌پی برای درک بهتر از دینامیک‌های اقتصادی و تصمیم‌گیری بهینه در زمینه سیاست‌های اقتصادی حیاتی است.
موارد تأثیر گذار در تولید ناخالص داخلی (GDP)
تولید ناخالص داخلی (GDP) یک کشور تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که می‌توانند بر حجم و کیفیت تولید اقتصادی تأثیر بگذارند. در اینجا به برخی از این فاکتورهای مؤثر بر GDP اشاره می‌شود:
رشد جمعیت: افزایش جمعیت می‌تواند به‌طور مستقیم بر تقاضا برای کالاها و خدمات تأثیر بگذارد. با افزایش تعداد افراد در یک کشور، نیاز به مواد غذایی، مسکن، خدمات بهداشتی و آموزشی نیز افزایش می‌یابد. این تقاضا به نوبه خود می‌تواند تولید را افزایش دهد و به رشد GDP کمک کند.
سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، صنایع و فناوری‌های نوین به افزایش بهره‌وری و تولید کمک می‌کند. وقتی که سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی افزایش یابد، امکانات و تجهیزات جدید به کار گرفته می‌شود که می‌تواند منجر به تولید بیشتر و کیفیت بالاتر کالاها و خدمات گردد. این فرآیند به افزایش GDP منجر می‌شود.
تجارت: تجارت بین‌المللی یکی از عوامل کلیدی در رکورد GDP است. افزایش صادرات، به‌خصوص کالاها و خدمات با ارزش افزوده بالا، می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند. از سوی دیگر، کاهش واردات (به ویژه از کشورهایی که محصولات مشابه تولید می‌کنند) می‌تواند به حفظ درآمدهای داخلی و افزایش تولید داخلی کمک نماید.
نوآوری: نوآوری و توسعه فناوری‌های جدید می‌تواند بهره‌وری را به شدت افزایش دهد. با پیاده‌سازی روش‌ها و فناوری‌های جدید، شرکت‌ها می‌توانند به تولید سریع‌تر و مؤثرتر کالا و خدمات بپردازند که به دنبال آن موجب افزایش GDP می‌شود. پیشرفت‌های فناوری معمولاً به کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت محصولات نیز کمک می‌کند.
ثبات سیاسی و اقتصادی: ثبات سیاسی و اقتصادی به ایجاد یک محیط مناسب برای سرمایه‌گذاری و انجام کسب‌وکار کمک می‌کند. این ثبات به ارتقای اعتماد سرمایه‌گذاران و تأمین‌کنندگان کمک می‌کند و در نتیجه فعالیت‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد. کشورهای با ثبات‌تر معمولاً شاهد رشد بیشتر در GDP خود هستند زیرا فعالیت‌های اقتصادی به راحتی و بدون ترس از تغییرات ناگهانی پیش می‌روند.
چه مواردی در GDP لحاظ نمی‌شود
در محاسبه تولید ناخالص داخلی (جی‌دی‌پی)، برخی از فعالیت‌ها و مبادلات اقتصادی وجود دارند که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در نظر گرفته نمی‌شوند. این موارد به شرح زیر است:
- فعالیت‌های بدون دستمزد: کارهایی که بدون دریافت دستمزد انجام می‌شوند، مانند کارهای خانگی یا فعالیت‌های داوطلبانه، در محاسبه جی‌دی‌پی لحاظ نمی‌شوند.
- کالاهای غیرقابل فروش: کالاهایی که به منظور فروش در بازار تولید نمی‌شوند و هیچ ارزش پولی در چرخه اقتصادی ندارند، در جی‌دی‌پی محاسبه نمی‌شوند.
- مبادلات بدون انتقال پول (تهاتر): فعالیت‌هایی که در آن کالاها یا خدمات بدون تبادل پولی به صورت غیررسمی مبادله می‌شوند، در محاسبات جی‌دی‌پی ثبت نمی‌شوند.
- بازار سیاه یا زیرزمینی: معاملات و فعالیت‌های اقتصادی که در بازار سیاه صورت می‌گیرند و به طور رسمی ثبت نمی‌شوند، از دید محاسبه جی‌دی‌پی پنهان هستند.
- فعالیت‌های غیرقانونی: تولید و فروش کالاها و خدمات در فعالیت‌های غیرقانونی نیز در محاسبه جی‌دی‌پی لحاظ نمی‌شود.
- پرداخت‌های انتقالی: کمک‌های مالی یا پرداخت‌های انتقالی (مانند یارانه‌ها، بیمه‌های اجتماعی) که در واقع بازتوزیع ثروت هستند و به تولید مرتبط نمی‌شوند، در محاسبه جی‌دی‌پی گنجانده نمی‌شوند.
- فروش کالاهای دست‌دوم: میزان جی‌دی‌پی فقط در زمان تولید اولیه کالا محاسبه می‌شود و فروش کالاهایی که قبلاً استفاده شده‌اند، در محاسبه جی‌دی‌پی دوباره در نظر گرفته نمی‌شود.
- کالاها و خدمات واسطه‌ای: کالاهایی که برای تولید کالاها و خدمات نهایی استفاده می‌شوند، در محاسبه جی‌دی‌پی گنجانده نمی‌شوند
- خرید دارایی‌هایی مانند اوراق قرضه و سهام به عنوان خرید کالای واقعی در نظر گرفته نمی‌شود و در محاسبه جی‌دی‌پی لحاظ نمی‌گردد.
شاخص GDP چه تاثیری در بازار فارکس می‌گذارد؟
تولید ناخالص داخلی (GDP) به عنوان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های اقتصادی، نقش مهمی در بازار فارکس ایفا می‌کند. این شاخص نه تنها وضعیت کنونی اقتصاد یک کشور را نشان می‌دهد بلکه می‌تواند پیش‌بینی‌های اقتصادی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در اینجا به جنبه‌های مختلف تأثیر GDP و سایر فاکتورهای مرتبط بر بازار فارکس می‌پردازیم:
تأثیر GDP بر ارزش ارزها: از آنجا که GDP نشان‌دهنده سلامت اقتصادی یک کشور است، داده‌های مثبت در این زمینه معمولاً می‌تواند منجر به تقویت ارز آن کشور شود. به عبارت دیگر اگر یک کشور شاهد رشد قوی در تولید ناخالص داخلی خود باشد، این وضعیت احتمالاً موجب اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران به اقتصاد آن کشور می‌شود و آن‌هارا ترغیب به خرید ارز آن می‌کند. برعکس، داده‌های ضعیف که کاهش در GDP را نشان می‌دهند، ممکن است باعث فروش ارز آن کشور و کاهش ارزش آن شود.
نرخ بهره: نرخ بهره یکی از عوامل کلیدی در داینامیک بازار فارکس است و غالباً تحت تأثیر GDP قرار می‌گیرد. هنگامی که بانک مرکزی یک کشور به افزایش GDP و بهبود شرایط اقتصادی اطمینان دارد، ممکن است نرخ بهره را افزایش دهد. این افزایش نرخ بهره به سرمایه‌گذاران بازدهی بیشتری می‌دهد و موجب افزایش تقاضا برای ارز آن کشور می‌شود. از طرف دیگر اگر GDP به شدت کاهش یابد، بانک مرکزی ممکن است نرخ بهره را کاهش دهد که به نوبه خود به کاهش تقاضا برای ارز و کاهش ارزش آن منجر می‌شود.
احساسات سرمایه‌گذاران: احساسات و نگرش سرمایه‌گذاران نسبت به بازار نیز بر فعالیت‌های معاملاتی در بازار فارکس تأثیرگذار است. رشد ملی مثبت و نشانه‌های اقتصادی خوب ناشی از تولید ناخالص داخلی می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را تقویت کند و منجر به ورود سرمایه به بازار ارز آن کشور شود. از سوی دیگر، گزارش‌های ضعیف اقتصادی می‌تواند منجر به نگرانی‌های مالی شود و باعث فرار سرمایه به سمت دارایی‌های کم‌ریسک‌تر گردد. این احساسات می‌تواند منجر به نوسانات بزرگ در ارزش ارزها شود.
سیاست‌های بانک مرکزی: سیاست‌های مالی و پولی بانک مرکزی تأثیر عمیق‌تری بر بازار فارکس دارند. زمانی که بانک مرکزی از سیاست‌های “Hawkish” (سیاست‌های مشوق افزایش نرخ بهره) استفاده می‌کند، این اقدام معمولاً به تقویت ارز کشور کمک می‌کند. این نوع سیاست‌ها نشان‌دهنده تمایلات برای کنترل تورم و حمایت از رشد اقتصادی پایدار است و می‌تواند موقعیت‌های معاملاتی بیشتری را به معامله‌گران نشان دهد.
برعکس، سیاست‌های “Dovish” که معمولاً هدف آن‌هاتحریک رشد اقتصادی و مبارزه با رکود است، می‌تواند شامل کاهش نرخ‌های بهره یا ایجاد برنامه‌های تحریک اقتصادی باشد. این سیاست‌ها معمولاً به کاهش ارزش ارز منجر می‌شود و به معامله‌گران سیگنال می‌دهد که ممکن است زمان خروج از معامله باشد.
شاخص GDP و سایر عوامل اقتصادی مانند نرخ بهره، ارزش‌گذاری ارز، احساسات سرمایه‌گذاران و سیاست‌های بانک مرکزی، بنیان‌گذاران اصلی تأثیرگذاری بر بازار فارکس هستند. درک و تحلیل این شاخص‌ها می‌تواند به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری را در زمینه خرید و فروش ارزها اتخاذ کنند و روندهای بازار را بهتر پیش‌بینی کنند. بازار فارکس به شدت تحت تأثیر داده‌های اقتصادی و شرایط کلان اقتصادی کشورهاست و GDP یکی از مهم‌ترین نشانگرهای این شرایط می‌باشد.
نتیجه گیری
شاخص GDP (تولید ناخالص داخلی) به عنوان یک معیار کلیدی برای ارزیابی سلامت و عملکرد اقتصادی یک کشور شناخته می‌شود. اگرچه محدودیت‌هایی دارد اما ابزار مفیدی برای درک وضعیت اقتصادی و پیش‌بینی روندهای آینده محسوب می‌شود.
در بازار فارکس، معامله‌گران به دقت به داده‌های GDP توجه می‌کنند تا حرکات ارزها را پیش‌بینی کنند. با این حال برای انجام معاملات موفق، لازم است عوامل دیگری مانند نرخ بهره، تمایل سرمایه‌گذاران و سیاست‌های بانک مرکزی را نیز در نظر بگیرند.
در آخر آکادمی شمسیان برای شما معاملات سودمندی آرزو دارد، در صورت وجود هر گونه سوال یا ابهام در مورد هر انچه در فارکس است می‌توانید آن را از خطوط ارتباطی موجود در سایت یا پایین همین مقاله با ما در میان بگذارید.
