وضعیت قانونی تجارت فارکس در ایران کمی پیچیده و مبهم است. در گذشته، فعالیت در فارکس در ایران کاملاً غیرقانونی بود و هیچ کس اجازه سرمایه گذاری در این بازار را نداشت. اما در حال حاضر، قانونی مشخصی برای فارکس تعریف نشده و وضعیت آن به اصطلاح “خاکستری” است؛ یعنی نه قانونی وجود دارد که فعالیت در این بازار را تأیید کند و نه قانونی که آن را به طور کامل ممنوع کند.
این وضعیت ناشی از نگرانی مقام های مسئول از احتمال خروج سرمایه از کشور است. با این حال، شایان ذکر است که اگر افراد با دانش و مهارت کافی به این بازار وارد شوند، نه تنها سرمایه کشور از دست نمی‌رود، بلکه می‌تواند ب طور قابل توجهی افزایش یابد.
امروزه، فارکس به یک مرکز جذاب برای کسب درآمد تبدیل شده و روزانه هزاران نفر در این بازار ثبت نام می‌کنند و معاملات زیادی انجام می‌شود. این بازار به طور کلی قابل اعتماد بوده و سرمایه گذاران می‌توانند با خیالی آسوده به آن ورود کنند. در بسیاری از کشورهای جهان، فارکس قانونی است و سرمایه گذاران می‌توانند به راحتی در چارچوب قوانین موجود در این بازار سرمایه گذاری کنند و از مزایای آن بهره مند شوند. وجود این قوانین به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا از متحمل شدن ضررهای سنگین در معاملات خود جلوگیری کنند.
با توجه به روند رو به رشد علاقه به فارکس در ایران و قابلیت‌های بالقوه آن، نیاز به بررسی دقیق‌تری برای پاسخ به سوال آیا فارکس برای ایرانی ها تحریم است احساس می‌شود لذا در ادامه مقاله بیشتر توضیح خواهیم داد.
آیا فارکس برای ایرانی ها تحریم است
بازار فارکس به عنوان یکی از بزرگ ترین و پرمعامله ترین بازارهای مالی جهان، در ایران با چالش‌های خاصی مواجه است. دلایل اصلی این چالش‌ها به تحریم‌های بین‌المللی، ناپایداری اقتصادی و نگرانی‌های دولتی در خصوص خروج ارز از کشور برمی‌گردد. در اینجا بررسی می‌کنیم که چرا فضای بازار فارکس در ایران این گونه است و چه نکاتی باید مد نظر قرار گیرد.
۱. نگرانی‌های دولتی درباره خروج ارز
دولت ایران نگران است که با فعالیت‌های فارکس، ارز از کشور خارج شود. این نگرانی ناشی از شرایط اقتصادی فعلی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها است. بنابراین، تصور این است که اگر معامله گران در فارکس فعالیت داشته باشند، ممکن است باعث کاهش ارزهای خارجی در داخل کشور شوند.
اما واقعیت این است که اگر معامله گران ایرانی به اصول و قوانین فارکس تسلط پیدا کنند، مانند صادرکنندگان می‌توانند ارز را به داخل کشور وارد کنند. در واقع، معامله موفق در فارکس می‌تواند منجر به وارد کردن ارز به کشور و تقویت اقتصاد داخلی شود، به ویژه در شرایطی که صادرات به دلیل تحریم‌ها دشوار است.
2. تحریم‌های بین المللی
پس از ناکامی در مذاکرات مربوط به برجام و افزایش تنش‌ها در روابط بین‌الملل، تحریم‌های اقتصادی جدیدی علیه ایران وضع شد. این تحریم‌ها مانع ورود ارز به کشور می‌شود و دولت به همین خاطر اقدام به محدود کردن فعالیت‌های فارکس کرده است تا از خروج ارز جلوگیری کند.
در برخی اقتصادها، دولت‌ها نرخ ارز، کالا و خدمات را تعیین می‌کنند که این روند می‌تواند منجر به ایجاد تفاوت‌های بزرگ بین قیمت‌های دولتی و بازار آزاد شود. این وضعیت در ایران نیز وجود دارد و و می‌تواند زمینه ساز فساد و رانت‌خواری شود. نظرها درباره این نظام متفاوت است: برخی آن را عامل نوسانات اقتصادی می‌دانند و گروهی دیگر آن را حمایتی از اقشار ضعیف تلقی می‌کنند.
3. حکم معامله در فارکس از دیدگاه رهبر انقلاب
آیت‌الله العظمی خامنه‌ای درباره مبادله ارز در بازار فارکس بیان کرده‌اند که «مبادله ارزی با ارز دیگر که همجنس هم نیستند، چنانچه منع قانونی در میان نباشد، اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است.» به طور ساده تر، بازار فارکس محلی است که در آن ارزهای مختلف با هم معامله می‌شوند و این نوع مبادله تاریخچه طولانی در بین مردم دارد. افراد می‌توانند به صورت مستقیم یا از طریق نماینده‌ای این معاملات را انجام دهند.
برای اینکه یک معامله شرعاً مجاز باشد، باید شرایط خاصی را رعایت کرد. اگر شرایط به درستی اجرا شود و هیچ شرطی که مخالف با قواعد شرع باشد وجود نداشته باشد، انجام معامله مجاز است.
کشورهای تحریم شده چگونه در فارکس فعالیت می‌کنند؟
کشورهای تحریم شده، به ویژه ایران، با چالش‌های بسیاری در بازار فارکس روبه رو هستند. از آنجا که فعالیت در این بازار در ایران غیرقانونی است و بانک مرکزی ورود به آن را ممنوع کرده، هرگونه معامله در فارکس می‌تواند عواقب قانونی داشته باشد. بنابراین، امکان فعالیت رسمی و مستقیم برای این کشورها وجود ندارد.
با این حال، برخی از این کشورها به دنبال راه‌های غیررسمی هستند. آن‌ها از شبکه‌های پول الکترونیک و فناوری بلاک چین استفاده می‌کنند تا دور از نظارت‌های قانونی، به‌طور غیرقانونی در بازار فارکس فعالیت کنند. این شبکه‌ها به افراد و شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که ارزها را بدون نیاز به سیستم‌های بانکی رسمی مبادله کنند.
علاوه بر این، برخی شرکت‌های خصوصی و دولتی در این کشورها می‌توانند به دلیل روابط مستقل خود از دولت و عدم وابستگی به سیستم‌های بانکی داخلی، در بازار فارکس فعالیت کنند. این شرکت‌ها معمولاً از فرصت‌های موجود بهره می‌برند و تلاش می‌کنند تا با وجود محدودیت‌ها، به تبادل ارز بپردازند. این فعالیت ها می‌تواند به صورت غیررسمی و به دنبال استفاده از فناوری‌های نوین باشد، هرچند خطرات قانونی و مالی همچنان وجود دارد.
قوانین فارکس در ایران چگونه است؟
در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که در سال 1384 تصویب شد، هیچ اشاره‌ای به فارکس نشده است. این مساله احتمالاً به این دلیل است که در آن زمان، قانون گذاران یا به بازار فارکس آشنایی نداشتند یا تهدیدات آن را جدی نمی‌دانستند. بنابراین، به طور کلی می‌توان گفت که قوانین ما در آن زمان به فارکس توجهی نداشته‌اند.
با این حال، با تصویب آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار در سال 1386، سازمان بورس و اوراق بهادار فقط مجاز به انتشار و فروش انواع خاصی از اوراق بهادار شد. به این ترتیب، این سازمان می‌تواند از معامله و فروش هر دارایی که تحت نظارت او نیست، جلوگیری کند. در واقع، این قانون می‌تواند از فعالیت‌هایی مانند فارکس که تحت نظارت سازمان بورس نیستند، جلوگیری کند.
آیا معامله در فارکس خطرناک است؟
بله، بازار فارکس می‌تواند خطرناک باشد، اما میزان خطر آن بستگی به دانش و رویکرد معامله گر دارد. در اینجا چند ریسک و چالش اصلی که ممکن است برای معامله گران پیش بیاید را بررسی می‌کنیم:
ریسک لوریج (اهرم)
استفاده از اهرم برای افزایش حجم معاملات می‌تواند سودآوری را افزایش دهد، اما به همان اندازه که می‌تواند سود بیاورد، می‌تواند ضررهای بزرگ تری نیز به همراه داشته باشد. به همین خاطر، استفاده از اهرم بدون درک کامل می‌تواند خطرناک باشد.
نوسان‌پذیری بالا
قیمت‌ها در فارکس به صورت لحظه‌ای تغییر می‌کنند. برای کسانی که بدون برنامه و استراتژی مناسب معامله می‌کنند، این نوسانات می‌تواند بسیار خطرناک باشد. یک تصمیم ناگهانی ممکن است از یک سود بزرگ به ضرری قابل توجه تبدیل شود.
تأثیر احساسات بر تصمیم گیری
احساسات نقش بزرگی در معاملات دارند. گاهی معامله‌ای به شدت جذاب به نظر می‌رسد، اما ممکن است در واقع خارج از استراتژی منطقی شما باشد. تصمیم گیری تحت تأثیر احساسات می‌تواند به از دست دادن سرمایه منجر شود، به ویژه در بازار جامع و پر از فرصت‌های فارکس.
عدم زمان استراحت در بازار 24 ساعته
بازار فارکس به صورت 24 ساعته فعال است. از آنجایی که این بازار پنج روز در هفته به فعالیت ادامه می‌دهد، بسیاری از معامله گران احساس می‌کنند که اگر لحظه‌ای از بازار غافل شوند، ممکن است فرصتی را از دست بدهند. این فشار می‌تواند منجر به خستگی و تصمیم گیری نادرست شود.
چرا معامله در فارکس بسیار جذاب است؟
بازار فارکس با وجود چالش‌ها و خطراتش، همچنان برای سرمایه گذاران جذابیت بالایی دارد. در اینجا به مهم‌ترین دلایل این جذابیت می‌پردازیم:
۱. انعطاف‌پذیری و آزادی زمانی و مکانی: فارکس به شما این امکان را می‌دهد که ۵ روز در هفته و به صورت ۲۴ ساعته معامله کنید. این بدان معناست که می‌توانید هر زمان و از هر جایی به معامله بپردازید؛ چه در خانه یتان باشید و چه در سفر. این آزادی عمل برای بسیاری از سرمایه گذاران جذاب است.
۲. آزادی در سبک و استراتژی معامله: در فارکس هیچ قانون سختگیرانه‌ای وجود ندارد که شما را مجبور به استفاده از یک روش مشخص کند. شما می‌توانید با هر استراتژی‌ای که فکر می‌کنید مناسب است، معامله کنید. این آزادی برای بسیاری از تریدرها جذاب است و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا خلاقیت خود را به کار ببرند.
۳. حساب‌های آزمایشی و دمو: بروکرهای فارکس مانند بروکر آلپاری بعد از ثبت نام و ورود به آلپاری، حساب‌های آزمایشی و دمو را ارائه می‌دهند که به شما این امکان را می‌دهد بدون استفاده از پول واقعی، معاملات را تمرین کنید. این حساب‌ها به شما کمک می‌کنند تا با نحوه کار بازار آشنا شوید و استراتژی‌های خود را تست کنید. البته باید توجه داشته باشید که سود یا ضرر در این حساب‌ها واقعی نیست.
۴. شفافیت و دسترسی به اطلاعات بازار: اطلاعات در بازار فارکس به راحتی در دسترس هستند و هیچ چیز پنهانی وجود ندارد. شما می‌توانید با دسترسی آسان به منابع و تحلیل‌های مختلف، تصمیمات بهتری بگیرید.
۵. کم بودن هزینه‌های معامله: هزینه‌های معاملاتی در فارکس معمولاً پایین اند. این هزینه‌ها وابسته به بروکر شما هستند؛ برخی بروکرها به دلیل خدمات بهتر، کارمزد بالاتری دریافت می‌کنند، اما به طور کلی، هزینه‌ها در فارکس نسبت به دیگر بازارها کم است.
۶. قدرت لوریج (اهرم): فارکس به شما این امکان را می‌دهد که با استفاده از اهرم، چند برابر سرمایه یتان را وارد معامله کنید. این بدان معناست که اگر تحلیل شما درست باشد، می‌توانید سودهای زیادی کسب کنید. با این حال، این موضوع خطرناک است و اگر در معامله ضرر کنید، ممکن است تمام سرمایه‌یتان را از دست بدهید.
۷. نقدشوندگی بالا و حجم عظیم معاملات: بازار فارکس یکی از بزرگ ترین بازارها در دنیاست و می‌توانید به‌راحتی دارایی‌های خود را نقد کنید. این نقد شوندگی بالا برای سرمایه گذاران داخلی ایران یک مزیت مهم محسوب می‌شود.
۸. عدم تأثیر بورس مرکزی: فارکس یک بازار آزاد است و برخلاف بورس‌های مرکزی، هیچ کشوری بر آن تأثیر مستقیم ندارد. اما اوضاع اقتصادی و مسائل سیاسی کشورهای مختلف می‌توانند بر حرکات بازار تأثیر بگذارند.
۹. گزینه‌های معاملاتی متنوع: در فارکس شما می‌توانید از بین گزینه‌های مختلفی مانند جفت‌ارزهای مختلف، ارزهای دیجیتال، سهام شرکت‌های بزرگ و کالاهای ارزشمند، انتخاب کنید. این تنوع به شما این امکان را می‌دهد که در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنید.
نتیجه گیری
با وجود اینکه در ایران هیچ کارگزاری یا بروکری به طور رسمی در بازار فارکس فعالیت نمی‌کند، اما این موضوع به‌عنوان یک مانع جدی برای معامله گران ایرانی تلقی نمی‌شود. تعداد زیادی از بروکرهای بین‌المللی وجود دارند که به طور خاص به معامله گران ایرانی خدمات ارائه می‌دهند. این بروکرها به دلیل آنکه تحت قوانین آمریکا نیستند، قادر به ارائه خدمات به ایرانیان بدون محدودیت‌های قانونی هستند.
تحریم‌ها از سوی کشورهایی مانند ایالات متحده در سال‌های اخیر به مسائل مختلفی در اقتصاد ایران آسیب رسانده است، اما در مورد بازار فارکس، این تحریم ها به‌طور قابل ملاحظه‌ای تأثیرگذار نبوده‌اند. به‌عبارت دیگر، تحریم‌ها نمی‌توانند به طور مستقیم مانع فعالیت‌های ایرانیان در بازار فارکس شوند و به نظر می‌رسد که معامله گران ایرانی گزینه های قابل قبولی برای ادامه فعالیت‌های خود دارند.
از این رو، با رعایت نکات و استراتژی‌های معاملاتی مناسب، ایرانیان می‌توانند به کسب درآمد دلاری از بازار فارکس بپردازند. البته مهم است که معامله گران فارکس به‌عنوان یک کسب و کار اینترنتی به این بازار نگاه کنند و با قوانین، مراحل و روش‌های معاملاتی آشنا شوند. در نهایت، با داشتن اطلاعات کافی و اجرای دقیق مراحل، آن‌هامی‌توانند از فرصت‌های موجود در این بازار بهره‌مند شوند و درآمد دلاری کسب کنند.
