فرابورس ایران چیست

در سال‌های اخیر، بورس به عنوان گزینه‌ ای محبوب برای سرمایه‌گذاری شناخته شده است و بسیاری به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود از طریق آن هستند. یکی از موارد مهم برای فعالیت در این بازار، آشنایی با اصطلاحات و بخش‌های مختلف آن است. فرابورس یکی از این اصطلاحات است که کمتر به آن پرداخته شده و سؤالات زیادی درباره‌اش وجود دارد. در این مقاله، به توضیح مفهوم فرابورس و تفاوت آن با بازار بورس پرداخته‌ایم لذا این نوشتار جذاب را به هیج عنوان از دست ندهید.

 

فرابورس چیست

فرابورس به آدرس اینترنتی www.ifb.ir یک بازار مالی است که از سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران راه‌اندازی شده و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با وجود عدم داشتن شرایط لازم برای ورود به بورس، از مزایای بازار سرمایه بهره‌مند شوند. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که بورس و فرابورس یکسان هستند، در حالی که این دو بازار تفاوت‌های مهمی دارند.

در فرابورس، مانند بورس، سهام شرکت‌های مختلف خرید و فروش می‌شود اما شرایط و نظارت‌ها متفاوت است. در بورس، شرکت‌ها تحت نظارت سخت‌گیرانه‌تری قرار دارند و ملزم به ارائه گزارش‌های سالانه بیشتری هستند که این موارد باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود. از سوی دیگر، فرابورس به شرکت‌هایی که هنوز آمادگی لازم برای ورود به بورس را ندارند، اجازه می‌دهد که به جمع‌آوری سرمایه بپردازند.

فرابورس در بازار سرمایه جهانی به اصطلاح “Over the Counter Market” یا بازار OTC شناخته و معروف میباشد که به معنای “خارج از بورس” است. این بازار مناسب شرکت‌هایی است که به دنبال جذب سرمایه هستند، بدون اینکه الزامات و سخت‌گیری‌های بازار بورس را داشته باشند.

انواع بازار در فرابورس ایران

ساختار بازار فرابورس عبارت است از:

بازار اول فرابورس

بازار اول به پذیرش سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاص دارد. شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار عبارتند از:

• گذشت حداقل یک سال از زمان ثبت شرکت
• سرمایه ثبت‌شده حداقل ۱۰ میلیارد ریال
• عدم وجود زیان انباشته
• نوسان قیمتی در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است

بازار دوم فرابورس

این بازار متعلق به شرکت‌های سهامی عام است و شامل سهام شرکت‌هایی است که تازه تأسیس شده‌اند، به مرحله زیان‌دهی رسیده‌اند یا می‌خواهند از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شوند. حداقل سرمایه ثبت‌شده برای این شرکت‌ها باید یک میلیارد ریال باشد.

بازار پایه فرابورس

بازار پایه برای عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده و شرکت‌های پذیرفته شده در آن به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. شرکت‌هایی که به علت الزامات قانونی باید در بازار پایه قرار گیرند.
2. شرکت‌های سابقاً ثبت‌شده در بورس که دیگر شرایط پذیرش را ندارند.
3. شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را ندارند و پذیرش آن‌ها لغو شده است.

در این بازار، مقررات ارائه اطلاعات ساده‌تر است که منجر به افزایش ریسک می‌شود. بازار پایه خود به سه دسته تقسیم می‌شود:

– بازار زرد: نوسان روزانه ۳ درصد

– بازار نارنجی: نوسان روزانه ۲ درصد

– بازار قرمز: نوسان روزانه ۱ درصد

بازار سوم فرابورس

بازار سوم به عنوان بازار عرضه شناخته می‌شود و اوراق بهاداری که شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند، در این بازار به‌طور عمده معامله می‌شوند. این معاملات در فضایی امن و شفاف انجام می‌گیرند.

بازار ابزارهای نوین مالی

بازار ابزارهای نوین مالی در فرابورس ایران به‌منظور تسهیل عرضه و نقل و انتقال انواع اوراق بهادار ایجاد شده است. این بازار شامل اوراق مشارکت، گواهی سرمایه‌گذاری و صکوک می‌باشد که به ‌دلیل ویژگی‌ها و مشخصات ویژه‌ای که دارند، در این بازار معامله می‌شوند. توجه داشته باشید که سهام و حق تقدم خرید سهام که تأیید شورای عالی بورس را دریافت کرده یا از ثبت نزد سازمان بورس معاف شده‌اند، در این بخش قابل پذیرش نیستند.

بازار SME (شرکت‌های کوچک و متوسط)

بازار SME برای شرکت‌های کوچک و متوسط طراحی شده و سازوکار آن مشابه سایر بازارهاست. ویژگی های اصلی و مهم این بازار عبارتند از:

شرایط آسان‌تر پذیرش: این بازار نسبت به بازارهای اول و دوم شرایط راحت ‌تری برای پذیرش دارد.

محدودیت در سمت تقاضا: در این بازار، خرید سهام تنها توسط اشخاص حقوقی و سرمایه‌گذاران نهادی مجاز است.

عدم محدودیت حجمی و دامنه نوسان: برخلاف بازارهای دیگر، در این بازار محدودیت حجمی و دامنه نوسان وجود ندارد.

شیوه معاملات متفاوت: روش‌های معاملاتی در بازار SME با دیگر بازارها متفاوت است.

معاملات CFD چیست

بازار توافقی

در بازار توافقی، سهام شرکت‌ هایی که در بازار بورس پذیرفته شده‌اند اما نماد آن‌هادر بور س یا فرابورس پذیرفته نشده‌ است یا پذیرش آن‌ها لغو شده، معامله می‌شود. ویژگی های اصلی و مهم این بازار عبارتند از:

معاملات بلوکی: سرمایه ‌گذاری در نمادهای موجود و فعال در این بازار به‌صورت عمده یا بلوکی انجام می‌شود.

لزوم تأیید اقرارنامه: قبل از ثبت سفارش، متقاضیان باید «اقرارنامه و بیانیه پذیرش ریسک معاملات» را تأیید کنند.

روش سفارش‌گذاری: سرمایه‌گذار پس از مراجعه به شعب کارگزاری و امضای بیانیه ریسک، سفارش خود را به کارگزاری اعلام می‌کند تا به‌وسیله معامله‌گران به ایستگاه‌های معاملاتی ارسال شود.

 

به‌طور خلاصه، ساختار بازار فرابورس به گونه‌ای طراحی شده است که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد با توجه به شرایط مختلف خود، در بازاری مناسب عمل کنند و از مزایای بازار سرمایه بهره‌مند شوند.

شباهت ها و تفاوت های خرید سهام در بورس و فرا بورس ایران

خرید سهام در بازار بورس و فرابورس از نظر فرآیند و ساختار کلی شباهت‌های زیادی دارد، اما برخی تفاوت‌ها نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد:

شباهت		تفاوت
نقش کارگزاران	در هر دو بازار، کارگزاران به عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کنند و مسئولیت انجام معاملات را به عهده دارند. این کارگزاران به نمایندگی از مشتریان مخصوص خود خرید و فروش سهام و اوراق بهادار را  نیزانجام می‌دهند.	نوع معاملات و اوراق	بازار بورس معمولاً شامل شرکت‌های بزرگ‌تر و ثبت شده در این بازار است، در حالی که فرابورس محل ورود شرکت‌های کوچک‌تر و اوراق بهادار نوین می‌باشد.
ساعات معاملات	معاملات در هر دو بازار از شنبه تا چهارشنبه انجام می‌شود. ساعت کاری نیز شبیه میباشد: از 9 صبح تا 12:30. همچنین زمان پیش‌گشایش بازار از ساعت 8:30 تا 9 صبح برای سفارش‌گذاری فراهم است.	مراحل پذیرش و قوانین	فرآیند پذیرش شرکت‌ها در بورس ممکن است پیچیده‌تر و زمان‌برتر باشد. در فرابورس، شرایط پذیرش آسان‌تر است و این بازار برای شرکت‌های کوچک‌تر و نوپا مناسب‌تری است.
کد معاملاتی	با دریافت یک کد معاملاتی از یک کارگزاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر دو بازار (بورس و فرابورس) معامله کنند. این بدان معناست که سهام شرکت‌های فرا بورسی و همچنین بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش است.	تنوع ابزارهای مالی	در فرابورس، علاوه بر سهام، اوراق بهادار دیگری مانند اوراق مشارکت و صکوک نیز معامله می‌شود. در بورس، تمرکز بیشتر بر سهام شرکت‌ها است.

 

برای یک سرمایه‌گذار، فرآیند خرید و فروش سهام در هر دو بازار به طور کلی مشابه است و تفاوت‌های مهمی در دسترسی به نوع شرکت‌ها و اوراق بهادار وجود دارد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با یک کد معاملاتی به هر دو بازار دسترسی داشته باشند و نیاز به کارگزاری دارند که این امکان را برای آن‌ها فراهم کند. در نهایت، انتخاب بین بورس و فرابورس بستگی به استراتژی سرمایه‌گذاری و نوع شرکت یا ابزار مالی مورد نظر دارد.

مزایای ثبت کردن شرکت در فرابورس ایران

ثبت شرکت‌ها در بازار فرابورس ایران دارای مزایای متعددی است که می‌تواند به رشد و توسعه آن‌ها کمک کند. مزایای ثبت کردن شرکت در فرابورس ایران عبارت است از:

1. تأمین مالی آسان و ارزان: بورس‌های اوراق بهادار، از جمله فرابورس، این امکان را برای شرکت‌ها فراهم می‌آورند که به طور مستقیم از عموم مردم و سرمایه‌گذاران تأمین مالی کنند. شرکت‌های پذیرفته‌شده می‌توانند از طریق فروش سهام خود، منابع مالی جدید جذب کنند. این منابع معمولاً ارزان‌تر از سایر منابع تأمین مالی هستند و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمی‌دهند.
2. معافیت مالیاتی: شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس می‌توانند از معافیت مالیاتی با نرخ حداکثر 10 درصد از درآمد خود پس از پذیرش و عرضه سهام در فرابورس بهره‌مند شوند. این معافیت می‌تواند به بهبود وضعیت مالی و سودآوری شرکت‌ها کمک کند.
3. تخفیف در مالیات نقل و انتقال: میزان مالیات خرید و فروش سهام در بازار بورس و فرابورس 1 درصد از ارزش آن معامله میباشد، در حالی که این مقدار نرخ برای شرکت‌ های غیر بورسی 4 درصد میباشد. این معافیت یا کاهش مقدار مالیات باعث جذابیت بیشتر برای سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌شود.

 

4. معرفی برند به جامعه: پذیرش در فرابورس فرصت خوبی برای تبلیغ و معرفی شرکت به آحاد جامعه و سرمایه‌گذاران است. اخبار و اطلاعات درباره قیمت و عملکرد سهام شرکت‌ها به‌طور مداوم از طریق رسانه‌ها و وب‌سایت‌های رسمی منتشر می‌شود.
5. شفافیت اطلاعاتی: شرکت‌های پذیرفته‌شده ملزم به ارائه اطلاعات مالی و گزاراش‌های دوره‌ای هستند. این شفافیت موجب افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و جذب مخاطب بیشتر برای سرمایه‌گذاری می‌شود.
6. کشف عادلانۀ قیمت سهام: قیمت سهام در فرابورس بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود که این شیوه، منجر به شناسایی واقعی‌تری از ارزش شرکت‌ها می‌شود.
7. وثیقه‌گذاری سهام: سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده می‌تواند به عنوان دارایی قابل قبول برای وثیقه‌گذاری و اخذ تسهیلات از بانک‌ها مورد استفاده قرار گیرد. این امر به سهامداران امکان می‌دهد از سهام خود برای دریافت وام استفاده کنند.
8. فروش اوراق بهادار در بازار مالی: شرکت‌های فعال در فرابورس می‌توانند برای جذب منابع مالی، اوراق بهادار مربوط به پروژه‌های خود را تا سقف 60 درصد هزینه‌های پروژه توزیع کنند.
9. تسهیل در پذیرش: مدارک و شرایط لازم برای پذیرش در فرابورس نسبت به بورس اصلی کمتر و ساده‌تر است. این موضوع به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که سریع‌تر و آسان‌تر وارد بازار شوند.

 

مزایای فرابورس ایران برای سرمایه گذران

بازار فرابورس ایران برای سرمایه‌گذاران مزایای متعددی فراهم می‌آورد که می‌تواند به آنها کمک کند تا سرمایه‌گذاری‌های بهتری انجام دهند. در زیر به برخی از مرایای  فرابورس ایران  عبارتند از:

1. شفافیت و اعتبار قیمت سهام: قیمت‌های سهام در فرابورس بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و به طور مستمر توسط سازمان بورس و اوراق بهادار نظارت می‌شود. این شفافیت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش واقعی سهم را بهتر درک کنند و تصمیمات بهتری بگیرند.
2. نظارت دقیق توسط سازمان بورس: سازمان بورس و اوراق بهادار به‌طور مداوم بر فعالیت‌های فرابورس نظارت می‌کند، که این امر امنیت و اعتماد به سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش می‌دهد.
3. شفافیت مکانیسم عرضه و تقاضا: سرمایه‌گذاران می‌توانند به راحتی تغییرات در عرضه و تقاضای سهام را مشاهده کنند و براساس داده‌های واقعی و معتبر به خرید و فروش سهام بپردازند.
4. سرمایه‌گذاری امن و مطمئن: با توجه به نظارت و شفافیت موجود در بازار فرابورس، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتری اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
5. امکان سرمایه‌ گذاری با مبالغ کم: فرابورس این امکان را به سرمایه ‌گذاران می‌دهد که بتوانند با مبالغ کم، سرمایه‌گذاری کنند و از تنوع بیشتری در سبد سرمایه‌گذاری خود بهره‌مند شوند.
6. نقدشوندگی خوب: وجود خریداران و فروشندگان متعدد در فرابورس موجب می‌شود تا سرمایه‌ گذاران بتوانند به راحتی سهام خود را خرید و فروش کنند و نقدشوندگی بالایی داشته باشند.
7. کاهش کارمزد خرید و فروش: کارمزدهای خرید و فروش سهم‌های فرا بورسی معمولاً کمتر از کارمزدهای بازار بورس است. این موضوع برای سرمایه‌گذاران فرصت مناسبی برای کاهش هزینه‌های معاملاتی فراهم می‌کند.
8. کاهش مالیات نقل و انتقال سهام: مالیات نقل و انتقال سهام در فرابورس در مقایسه با سهام‌ های بورس کمتر است. به عنوان مثال، در صورتی که یک سهم در خارج از بورس به قیمت 1000 ریال معامله شود، مالیات آن 40 ریال خواهد بود، در حالی که این رقم در فرابورس فقط 5 ریال است. این کاهش هزینه می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازده نهایی سرمایه‌گذاران داشته باشد.

 

9. نقل و انتقال سریع و کم‌ هزینه: فرآیند نقل و انتقال سهام در فرابورس به‌طور کلی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از بازار بورس است، که این خود باعث جذب بیشتر سرمایه‌گذاران می‌شود.

 

نتیجه‌ گیری

در این مقاله به بررسی مفهوم فرابورس و مزایای سرمایه‌گذاری در آن پرداخته شد. فرابورس بستر عرضه سهام شرکت‌هایی است که هنوز شرایط لازم برای ورود به بورس اصلی را ندارند و از این طریق می‌توانند از مزایای بورس بهره‌مند شوند. شرکت‌ها می‌توانند به یکی از بازار های فرابورس وارد شده و از امکانات آن استفاده کنند. همچنین، سرمایه‌گذاران با ورود به فرابورس از تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری و حق رأی در مجامع شرکت‌ها برخوردار می‌شوند. در نهایت امیدواریم  این نوشتار هم مانند سایر نوشتارهای آکادمی شمسیان برایتان مفید بوده باشد.